Orka’s in de Noordzee? Volg onze zoektocht. Bekijk de video & lees het verhaal>>
De orka links op de foto is Bigga. Te herkennen aan zijn markante rugvin. Zijn leefgebied: Van IJsland tot in de Noordelijke Noordzee.

Videobeelden staan onder aan de pagina.

Op zoek naar de orka’s van de Noordzee

De wind en schuimende golven beuken tegen de zijkant van het schip. Regen klatert op het dek. Als ik naar de voorsteven van het schip loop mis ik even de grond onder mijn voeten. Het gevoel is vergelijkbaar met de trap aflopen en een paar treden missen. Ik wankel over het dek met in de ene hand mijn filmcamera en mijn fototoestel in de andere.

De vissers zijn hard aan het werk op het achtersteven.  Ze brengen het schip in gereedheid om de netten vol makreel binnen te halen. Dit is het moment waarop ik heb gewacht. Vol spanning tuur ik over de bulderende golven.

Op de voorsteven van de vissersboot klem ik mijn arm stevig om de railing. Niemand op dit schip is gezekerd. Over boord slaan leidt onherroepelijk tot verdrinking in het koude water van de Noordzee. De steen in mijn maag wordt steeds zwaarder. Ik verzet me tegen de opkomende misselijkheid. Alle vertrouwde eikpunten  van mijn evenwichtsorgaan zijn verdwenen. De horizon deint over mijn vizier en tuimelt door mijn blikveld. Alsof ik in een centrifuge ben beland.

Speld in zee

De rugvin van een orka kan twee meter hoog worden.

Orka’s in de Noordzee. Identificatie geschiedt aan de hand van de kenmerken van de rugvin en de grijze vlek op de rug;

Twee jaar geleden zag ik ze voor het eerst. Terwijl ik papegaaiduikers aan het fotograferen was aan de kust van de Schotse Shetlandeilanden zag ik vanuit mijn ooghoek twee orka’s voorbij zwemmen. Ik was verbijsterd en deed navraag bij lokale bewoners.  Die vertelden dat er ieder jaar orka’s worden gezien. Het halve dorp loopt dan uit. Voor wie ze zelf wil spotten langs de 1400 kilometer ruige kust van deze eilandengroep is het zoeken naar een speld in zee. De orka’s van de Noordzee leven vooral in de verhalen van vissers.

Een paar dagen gelden monsterde ik aan bij een makreelvisser. Ik had hem al gewaarschuwd dat ik geen zeebenen heb. “Oh… als je zeeziek wordt geven we je wel een mooi emmertje”, grapte hij. Al meer dan tien jaar zien vissers orka’s in de Noordelijke helft van de Noordzee.  De laatste jaren worden ze vaker en in grotere aantallen gezien. Vanuit de Atlantische oceaan volgen orka’s de migratie van de makreel door de Noordzee.

Drijvende snackbar

Als de vissers hun netten binnen halen valt er veel makreel uit. Voor een orka zijn deze vissersboten een drijvende snackbar. Intelligent als ze zijn weten ze precies hoe ze makkelijk aan een maaltje kunnen komen. Dit gedrag hebben ze zichzelf aangeleerd. Wetenschappers raakten geïnteresseerd, maar het onderzoek staat nog in de kinderschoenen. De populatie laat zich moeilijk bestuderen vanaf een werkende vissersboot. Dat is onderzoek onder zware omstandigheden.

Het grote materieel en het geluid van de werkende machines op het dek maakt dit tot een surrealistische ervaring voor me. Terwijl de wind aanwakkert tot windkracht acht worden de netten binnengetrokken. Ook de Jan van Genten weten dat ze hier weinig moeite hoeven te doen om hun buik vol te eten. Met zijn honderden cirkelen ze rond de boot en duiken als dartpijltjes in het water. Een spektakel op zichzelf, dit is niet waarvoor ik gekomen ben.

Noordzee-vissers aan het werk

Rugvin

Ik blijf de schuimende golven afspeuren en zie ineens een grote rugvin. Ze weten exact wanneer ze naar de boot moeten zwemmen. Voor de boeg richt een orka zich op. Ik krijg zijn prachtige witte buik te zien. Het is alsof de leider spyhoppend kijkt of het veilig is voor zijn groep.

Er zwemmen twaalf orka’s naar de zijkant van het schip. Ze verspreiden zich rond de boot, ik weet niet meer waar ik kijken moet. Voor me voltrekt een grote schranspartij. Als de vis aan boord is worden de netten schoongespoeld. Zo snel en geruisloos als ze zijn gekomen verdwijnen de orka’s en de Jan van Genten uit het zicht.

De vissers hebben geen woord teveel gezegd. Ieder najaar zwemmen er honderden orka’s in de Noordzee.  Wij Nederlanders zien haar als een grauwe, grijze zee. De Noordzee bulkt van het leven.

Op zoek naar de orka’s van de Noordzee

Ieder jaar zwemmen er mogelijk wel honderd orka’s in de Noordzee